Handleiding

Introductie

Deze database met Nederlandstalige kronieken uit de periode 1500-1850, bevat op het moment van publicatie (januari 2024) 308 kroniekdelen afkomstig van 207 kronieken. De collectie kan uitbreiden. Meer over wat kronieken zijn of over de totstandkoming van de dataset leest u hier.

Elke kroniek heeft een documentnaam die begint met een code die bestaat uit drie of vier delen:

  • Een jaartal dit betreft het laatste jaar waarover in de kroniek is geschreven
  • De eerste vier letters van de plaats waar de kroniek over gaat
  • De eerste vier letters van de naam van de auteur
  • Wanneer het een meerdelige kroniek betreft volgt daarna nog een deelnummer

Bijvoorbeeld:

Het betreft hier ‘De cleene ofte corte chronycke van Dhr. Justo Billet van saecken principalick gheschiet binnen de Stadt van Ghendt’, deel 2. 1666 is het jaar waarin het laatste deel van de zesdelige kroniek eindigt.

Er zijn verschillende manieren om een overzicht te krijgen van welke kronieken de dataset bevat:

  • Via de kaart;
  • Via een externe website waar documentatie over de afzonderlijke kronieken te vinden is;
  • In het menu Bladeren waar u meteen kunt gaan filteren op bijvoorbeeld plaats of beschreven periode;
  • En er is deze lijst waarin ook staat aangegeven in hoeverre de kronieken zijn verrijkt met annotaties.

Niet bij elke kroniek in deze dataset is het originele handschrift te zien. Dit komt omdat de transcriptie niet door de vrijwilligers in Transkribus is gemaakt maar afkomstig is uit een bestaande editie van de kroniek die door de Koninklijke Bibliotheek/DBNL voor het kroniekenproject is gedigitaliseerd. De tekst die u hier te zien krijgt is de transcriptie van de kroniek zonder alle toevoegingen van de bezorger, dus zonder de eventuele inleiding of voetnoten. Voor de originele uitgave verwijzen we graag naar de website van de DBNL.

Waar mogelijk, is aan de volledige titelbeschrijving een link naar de publicatie op DBNL toegevoegd, zie het voorbeeld hieronder.

Bladeren

Via de menu-optie Bladeren kunt u door de hele lijst van titels bladeren die chronologisch is gesorteerd op einddatum. Hier is er de mogelijkheid om te filteren zodat u vervolgens kunt gaan lezen in een kleinere set kronieken. Dat kan bijvoorbeeld via de Plaats Filter:

Vervolgens kunt u met de schuifbalk de beschreven periode selecteren. Let wel: deze tweede selectiemethode is gebaseerd op de begin- en einddatum van iedere kroniek. Dat wil niet zeggen dat de betreffende auteur over alle tussenliggende jaren even veel heeft geschreven.

Door een kroniek aan te klikken komt u op een pagina waar u kunt bladeren of zoeken in de betreffende kroniek. Ook vindt u daar de knop Over deze kroniek (Hieronder rood omcirkeld) die u doorstuurt naar een externe webpagina waar we informatie over de kronieken en hun auteurs verzamelen.

Zoeken

Via de menu-optie Zoeken heeft u de mogelijkheid om de hele dataset op een bepaald woord te doorzoeken.

Wegens de grote variatie in spelling die auteurs in deze periode hanteren is het raadzaam om gebruik te maken van een hoge fouttolerantie bij het zoeken. Bijvoorbeeld: zoeken op de term razernij levert bij een lage of middelmatige fouttolerantie drie resultaten op. Bij een hoge fouttolerantie 19. Behalve razernij zijn ook rasernij, Raazernij, razernije en razernie gevonden. De spelwijze rasernij komt het meeste voor. Als we die als zoekterm gebruiken in combinatie met een hoge fouttolerantie worden er 69 pagina’s gevonden! Het is dus zaak om creatief te zijn en meerdere zoekwoorden te proberen om veel te oogsten.

Vervolgens is er opnieuw de mogelijkheid om de resultaten te filteren, bijvoorbeeld op plaats of periode.

De resultaten worden gepresenteerd als knipsels tekst, beeld of een combinatie. U kunt dit instellen met de hieronder rood omcirkelde knoppen.

Wanneer u bovenaan het knipsel op de titel van de kroniek klikt wordt u naar de betreffende pagina in de kroniek geleid.

U kunt ook zoeken in de tags die aan de teksten zijn toegevoegd, dat wil zeggen de persoonsnamen, plaatsnamen en datums. Pas op: niet alle kronieken zijn getagd! Of een bepaalde kroniek is geannoteerd kunt u controleren in deze lijst.
Een ander nadeel van het zoeken in de tags is dat hier geen optie is voor fuzzy search. Het resultaat zal dus om meerdere redenen onvolledig zijn. Het voordeel is vooral dat het resultaat echt uitsluitend eigennamen of plaatsnamen zijn en dat de jaartallen die men intikt ook echt jaartallen zijn in plaats van cijfers die betrekking hebben op wat anders zoals mudden tarwe of aantallen koeien.

Lezen en downloaden van pagina’s

Het online lezen van de kronieken wijst zich vanzelf. U heeft de mogelijkheid scan en transcriptie naast elkaar te bekijken en het is mogelijk ook de annotaties zichtbaar te maken met het label symbooltje, hieronder rood omcirkeld. Daarnaast is het mogelijk de tekst of de scan te downloaden. Dit kan alleen per pagina. Bent u bezig met onderzoek en wilt u de tekst of xml van een hele kroniek of meerdere kronieken gebruiken, neem dan contact met ons op.